Poradnik VAT nr 11 (539) z dnia 10.06.2021

Odliczenie VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją

Złożyłem formularz rejestracyjny, w którym zaznaczyłem, że od kwietnia 2021 r. rezygnuję z prawa do zwolnienia. W pierwszym złożonym pliku JPK_V7M za kwiecień wykazałem zarówno VAT należny, jak i naliczony. Czy za ten okres mogłem już skorzystać z prawa do odliczenia?

Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy o VAT, w związku z art. 15 tej ustawy, obowiązek złożenia zgłoszenia rejestracyjnego ciąży na podatnikach podatku VAT, czyli na następujących podmiotach:

• osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osobach fizycznych, wykonujących samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności (w tym również w szczególnych okolicznościach na podmiotach niemających siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju),
• osobach fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie, które nie będą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, jako rolnicy ryczałtowi; w przypadku gdy gospodarstwo rolne prowadzone jest wspólnie przez kilka osób (np. rodzinne gospodarstwo) zgłoszenie rejestracyjne dokonywane jest wyłącznie przez jedną z tych osób,
• organach administracji publicznej i urzędach administracji publicznej w przypadku, gdy wykonują czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych,
• jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej stanowiących przedsiębiorstwo w spadku w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2020 r. poz. 170 ze zm.).

Obowiązek rejestracji - stosownie do art. 96 ust. 3 ustawy o VAT - nie dotyczy podmiotów zwolnionych z podatku ze względu na wysokość osiąganej sprzedaży (nieprzekraczającej limitu określonego w art. 113 ust. 1, wynoszącego 200.000 zł), z pewnymi wyłączeniami wynikającymi z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT oraz podmiotów wykonujących wyłącznie czynności zwolnione z podatku. Podatnicy ci, mogą jednak złożyć zgłoszenie, deklarując dalsze korzystanie ze zwolnienia od podatku.

Ponadto, jak wynika z art. 96 ust. 5 ustawy o VAT, jeżeli podmioty, o których mowa w ust. 3 rozpoczną dokonywanie sprzedaży opodatkowanej, utracą zwolnienie od podatku lub zrezygnują z tego zwolnienia, obowiązane są do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w ust. 1, a w przypadku podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT zwolnieni - do aktualizacji tego zgłoszenia, w terminach:

• przed dniem dokonania pierwszej sprzedaży towaru lub usługi, innych niż zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2, 2a i 4-41 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, w przypadku rozpoczęcia dokonywania tej sprzedaży;
• przed dniem, w którym podatnik traci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9, w przypadku utraty tego prawa;
• przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 oraz art. 113 ust. 1 i 9, w przypadku rezygnacji z tego zwolnienia, z zastrzeżeniem art. 96 ust. 5 pkt 4;
• przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5, w przypadku rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9, od pierwszej wykonanej czynności.

Odnosząc się do terminu odliczenia VAT naliczonego, to wskazać należy, że podstawowe uprawnienie podatnika dotyczące obniżenia podatku należnego o podatek naliczony zawarte jest w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Kwotę podatku naliczonego - stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT - stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

• nabycia towarów i usług,
• dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z powyższego wynika, iż podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony jedynie w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Aby zatem podatnik miał prawo do odliczenia VAT wynikającego z wystawionych faktur, zakupy dokumentowane tymi fakturami muszą być związane z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.

Organy podatkowe przyjmują zgodnie, że podatnik ma prawo do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych, pod warunkiem, że w okresie, kiedy składana jest deklaracja podatkowa jest już zarejestrowany na potrzeby rozliczania tego podatku.

W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 18 maja 2021 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.201.2021.1.AZ czytamy m.in., że: "(...) prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego przy zakupach towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności opodatkowanych (art. 86 ust. 1 ustawy) kształtuje się w danym okresie rozliczeniowym. Zdarzeniem uprawniającym do obniżenia podatku należnego - co wprost wynika z art. 86 ust. 10 ustawy w związku z art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy, jest otrzymanie faktury lub dokumentu celnego, a ewentualne późniejsze rozliczenie podatku jest konsekwencją już nabytego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego. Prawo do obniżenia podatku należnego powstaje u wszystkich podatników, o ile wykażą, że zakupy były związane z bieżącą lub przyszłą działalnością opodatkowaną, a warunek rejestracji jest niezbędny wyłącznie do skorzystania przez podatnika z prawa do obniżenia podatku należnego (...)".

Dyrektor KIS stwierdził, że ustawa nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile występują przesłanki, że zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżących (lub przyszłych) czynności opodatkowanych. Mimo to ustawodawca narzucił podatnikom obowiązek rejestracji jako podatnik VAT czynny, a zatem podatnik nabywa prawo do odliczenia podatku naliczonego za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej jednak niż w momencie otrzymania faktury. Aby uprawnienie to zrealizować podatnik musi jednak posiadać status podatnika VAT czynnego w momencie realizacji uprawnienia.