Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 23 (778) z dnia 10.08.2012

Proponowane zmiany w zakresie terminów odliczania VAT naliczonego

Obecnie zasadą jest, że prawo do odliczenia VAT przysługuje w rozliczeniu za miesiąc (kwartał), w którym podatnik otrzymał fakturę. Od tej zasady istnieją jednak pewne wyjątki. Dotyczą one m.in. zakupu mediów. W tym przypadku bowiem odliczenia dokonuje się w rozliczeniu za okres, w którym przypada termin płatności (jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy).

Jeżeli podatnik nie dokona odliczenia w ww. terminie, może tego dokonać w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych lub poprzez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do odliczenia VAT, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło to prawo.

Projekt nowelizacji ustawy o VAT (projekt z 25 maja 2012 r. dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Finansów: www.mf.gov.pl) zakłada m.in. zmiany w zakresie terminów odliczania VAT. Wynikają one głównie z modyfikacji terminów powstania obowiązku podatkowego w VAT (o proponowanych zmianach w tym zakresie pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 22 z 1 sierpnia br.).

Termin odliczenia VAT - "nowa" zasada ogólna

WAŻNE: Co do zasady, prawo do odliczenia VAT ma powstawać w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Zasada ta ma mieć zastosowanie również w przypadku uiszczenia przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi całości lub części zapłaty.

Warunkiem odliczenia VAT będzie otrzymanie faktury lub dokumentu celnego, a odliczenia będzie można dokonać nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny (nie dotyczy m.in. faktur zaliczkowych i importu towaru rozliczanego zgodnie z art. 33a i 33b ustawy o VAT).

Nadal zasadą ma być, że jeżeli podatnik nie dokona odliczenia VAT w podstawowym terminie, będzie miał prawo do odliczenia podatku naliczonego w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Jednocześnie uchylone mają być ust. 12 i ust. 12a w art. 86, które obecnie uzależniają prawo do odliczenia VAT od nabycia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel lub od wykonania usługi (z pewnymi wyjątkami). W związku z powiązaniem terminu odliczenia podatku z momentem powstania obowiązku podatkowego, czyni częściowo nieaktualnym rozwiązania zawarte w tych przepisach.

Terminy odliczenia VAT od zakupów rozliczanych w ramach samoopodatkowania, z faktur VAT-MP czy rozliczania VAT z faktur korygujących mają pozostać w zasadzie niezmienione. Ulegną jednak niewielkiej modyfikacji czy uszczegółowieniu, lub przeniesieniu ich z rozporządzenia w sprawie VAT do ustawy o VAT.

Odliczenie VAT od zakupów rozliczanych w ramach samoopodatkowania

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów oraz świadczenia usług, dla których podatnikiem jest nabywca lub usługobiorca, ma powstawać - podobnie jak obecnie - w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy od tych transakcji (czyli według "nowej" zasady ogólnej). Warunkiem ma być uwzględnienie przez podatnika kwoty podatku w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć podatek należny z tytułu tych transakcji.

Z kolei w przypadku importu towarów rozliczanego według procedury uproszczonej polegającej na wpisie do rejestru zgodnie z przepisami celnymi, prawo do odliczenia VAT ma powstawać w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał wpisu do rejestru, pod warunkiem dokonania przez podatnika zapłaty podatku wykazanego w dokumencie celnym stanowiącym zgłoszenie uzupełniające dotyczące tego okresu rozliczeniowego (nie dotyczy przypadku, gdy na mocy art. 33a ustawy o VAT podatnik rozlicza VAT od importu towarów poprzez deklarację VAT). Podobne zasady w odliczaniu VAT od importu towarów obowiązują również obecnie. Nieco zmodyfikowane brzmienie przepisów w tym zakresie związane jest z ich dostosowaniem do obowiązujących przepisów celnych.

Również w przypadku decyzji celnych zasadą ma być - tak jak obecnie - odliczanie VAT w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał tę decyzję (pod warunkiem zapłaty podatku z niej wynikającej).

Odliczanie VAT przez małego podatnika stosującego kasową metodę rozliczania VAT i jego kontrahentów

Mali podatnicy stosujący kasową metodę rozliczania VAT będą odliczali VAT - podobnie jak obecnie - nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym dokonają zapłaty za te towary i usługi. Nie będzie jednak tu szczególnego terminu odliczania VAT np. od mediów, co wynika z uchylenia obecnie obowiązujących regulacji w zakresie terminów odliczania VAT od ww. czynności.

Natomiast podatnicy dokonujący zakupów od małego podatnika stosującego metodę kasową będą uprawnieni do odliczenia VAT z otrzymanych faktur VAT-MP w oparciu o zasadę ogólną - w momencie powstania obowiązku podatkowego u małego podatnika, tj. z dniem otrzymania całości lub części zapłaty (czyli uregulowania należności), nie później jednak niż 90. dnia, licząc od dnia wydania (otrzymania) towaru lub wykonania usługi. Podobne regulacje obowiązują również obecnie, z tym że - jako wyjątek od zasady ogólnej - znajdują się one w § 18 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie VAT (Dz. U. nr 73, poz. 392 ze zm.).

Wewnątrzwspólnotowa dostawa nowych środków transportu

W przypadku rozliczania wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu przez m.in. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego ma przysługiwać w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanej sprzedaży.

Zmniejszenie kwoty podatku naliczonego na podstawie faktury korygującej

Podobnie jak obecnie - nabywca towarów lub usług, dla którego wystawiono fakturę korygującą, będzie obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę korygującą otrzyma. Jeżeli podatnik nie obniży kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczy, a prawo do takiego obniżenia będzie mu przysługiwało, zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględni w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokona tego obniżenia.

Złagodzenie warunku posiadania przez wystawcę faktury potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę (dotyczy sytuacji, gdy uzyskanie potwierdzenia nie jest możliwe mimo udokumentowanych prób doręczenia faktury korygującej i gdy z posiadanej dokumentacji wynika, że nabywca posiada wiedzę, że transakcja została zrealizowana na warunkach określonych w fakturze korygującej - "nowy" art. 29a ust. 14 pkt 4 ustawy o VAT) wymusza określenie terminu zmniejszenia u nabywcy kwoty podatku naliczonego. Zgodnie z "nowym" ust. 19b w art. 86, w takim przypadku, nabywca towaru lub usługi ma być zobowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym dowiedział się o warunkach, na jakich transakcja została zrealizowana.