Odliczenie VAT z faktury "metoda kasowa" otrzymanej z opóźnieniem

Spółka za zakupy dokonane we wrześniu, otrzymała 14 października 2013 r. fakturę oznaczoną "metoda kasowa". Zapłata została dokonana na podstawie faktury pro forma we wrześniu. Czy mogliśmy odliczyć VAT naliczony w deklaracji za wrzesień? Czy gdyby faktura wpłynęła do nas np. 28 października, VAT należałoby odliczyć w deklaracji za październik?

Odliczenia podatku naliczonego od zakupów towarów i usług, przy założeniu, że istnieje związek zakupu z czynnościami opodatkowanymi - co do zasady - można dokonać w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę, bądź w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. Warunkiem dodatkowym (choć nie w każdym przypadku mającym zastosowanie) jest wykonanie usługi bądź nabycie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W odniesieniu do zakupów towarów i usług potwierdzonych fakturą oznaczoną jako "metoda kasowa" obowiązują jednak odmienne, specyficzne zasady odliczania podatku naliczonego.

Zgodnie bowiem z § 18 ust. 1 rozporządzenia w sprawie VAT, w przypadku nabycia przez podatnika innego niż mały podatnik, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy, towarów i usług udokumentowanych fakturą oznaczoną zgodnie z odrębnymi przepisami "metoda kasowa", podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określoną w tej fakturze, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym:

1) uregulował część należności na rzecz małego podatnika, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy - w tej części;

2) uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy.

Z treści powołanego przepisu wynika, że istnieją dwa podstawowe warunki, od których spełnienia zależy powstanie prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku nabycia towarów czy usług od małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową. Są to:

1) uregulowanie należności za zakupione od ww. podmiotu towary czy usługi oraz

2) udokumentowanie zakupów fakturą oznaczoną jako "metoda kasowa".

W sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik we wrześniu 2013 r. dokonał nabycia towarów (usług) od małego podatnika rozliczającego podatek VAT metodą kasową. W tym samym miesiącu dokonał zapłaty za ww. zakupy. We wrześniu nie dysponował jednak jeszcze fakturą potwierdzającą zakup. Fakturę oznaczoną jako "metoda kasowa" otrzymał dopiero w dniu 14 października 2013 r.

W oparciu o powyżej powołane zasady, ma on prawo do odliczenia podatku naliczonego w deklaracji za wrzesień - czyli miesiąc, w którym dokonał zapłaty za zakupione od małego podatnika towary (usługi). Skoro bowiem przed terminem do złożenia deklaracji za wrzesień, dysponował już fakturą, spełnił ww. warunki uprawniające do odliczenia VAT naliczonego.

Warto zastanowić się nad skutkami otrzymania faktury "metoda kasowa" po terminie do złożenia deklaracji VAT-7 za wrzesień 2013 r. Jeżeli bowiem przyjmiemy, że dopóki podatnik nie dysponuje fakturą potwierdzającą zakup, nie może odliczyć podatku naliczonego, nie możemy pozwolić podatnikowi na ujęcie tego podatku w deklaracji dopóty, dopóki nie będzie on posiadał faktury, na podstawie której mógłby takiego odliczenia dokonać. Przepis § 18 rozporządzenia w sprawie VAT wyraźnie bowiem wskazuje, iż odliczenie następuje "w przypadku nabycia przez podatnika (…) towarów i usług udokumentowanych fakturą oznaczoną (…) «metoda kasowa» (…)."

Jeżeli zatem podatnik otrzymał taką fakturę np. 28 października, to dopiero wówczas spełnił warunki uprawniające go do odliczenia podatku naliczonego. Co jednak należy podkreślić - odliczenie w takim przypadku powinno nastąpić poprzez korektę deklaracji VAT-7 za wrzesień. Przepis § 18 rozporządzenia w sprawie VAT jednoznacznie bowiem określa termin dokonania odliczenia VAT naliczonego z faktury oznaczonej "metoda kasowa". Odliczenie może więc nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik uregulował całość (lub część - i wówczas odlicza VAT naliczony w tej części) należności na rzecz małego podatnika, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o VAT.

Odliczenie podatku naliczonego z faktury "metoda kasowa" może być dokonane w rozliczeniu za okres, w którym podatnik uregulował w całości (lub w części - odliczając VAT częściowo) należność na rzecz małego podatnika rozliczającego VAT metodą kasową. Jeżeli do dnia złożenia deklaracji za ten okres podatnik nie będzie jeszcze dysponował fakturą potwierdzającą zakup, odliczenie może być dokonane po otrzymaniu tej faktury, jednak poprzez korektę deklaracji za okres, w którym należność została uregulowana.