Odliczenie VAT z faktury zaliczkowej otrzymanej przed rezygnacją ze zwolnienia

Rolnik ryczałtowy w kwietniu 2015 r. wpłacił zaliczkę na poczet zakupu maszyny i otrzymał fakturę zaliczkową. Z dniem 1 czerwca 2015 r. zrezygnował ze zwolnienia z VAT i stał się czynnym podatnikiem VAT. W dniu 15 czerwca wpłacił pozostałą część należności i nabył maszynę, otrzymując fakturę zakupu, w której kwoty zostały pomniejszone o wartość wpłaconej wcześniej zaliczki. Czy rolnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktury zaliczkowej? Czy mógł odliczenia tego dokonać w deklaracji za czerwiec 2015 r.?

Rolnicy ryczałtowi – korzystający ze zwolnienia z VAT – mogą zrezygnować z tego statusu. Na podstawie art. 43 ust. 3 ustawy o VAT rezygnacja taka jest możliwa, pod warunkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 i 2.

Rezygnując ze zwolnienia rolnik ryczałtowy będzie musiał składać deklaracje podatkowe za okresy miesięczne bądź też za okresy kwartalne, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu lub odpowiednio kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Takie rozwiązanie jest możliwe, pod warunkiem uprzedniego pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego.

Warto pamiętać, że rezygnacja ze statusu rolnika ryczałtowego nie jest bezpowrotna. Po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia, w których podatnik rozliczał podatek VAT może on złożyć stosowne zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), w którym chce ponownie korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy.

Dokonując zgłoszenia dla potrzeb VAT rolnik decyduje się na rozliczanie VAT z tytułu prowadzonej działalności rolniczej (od początku następnego miesiąca po złożeniu druku VAT-R) na zasadach ogólnych. Tym samym z tą chwilą rozpoczyna wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT, co daje mu prawo do odliczania podatku naliczonego w związku z zakupami towarów/usług służących działalności opodatkowanej, na ogólnych zasadach określonych w art. 86 ustawy o VAT.

Warto podkreślić, że status podatnika VAT czynnego konieczny jest w momencie wykazywania odliczenia, nie musi natomiast istnieć na dzień, w którym miały miejsce czynności, z których wynika podatek podlegający odliczeniu. Trzeba bowiem rozróżnić moment powstania prawa do odliczenia podatku naliczonego od momentu skorzystania z tego prawa. Realizacja tego prawa następuje poprzez złożenie deklaracji podatkowej, w której podatnik wyraża swoją wolę skorzystania z przysługującego mu (wcześniej powstałego) prawa. I właśnie w tym momencie podatnik musi posiadać status zarejestrowanego podatnika VAT czynnego.

Odliczenie VAT naliczonego – pod warunkiem, że zakup miał związek z wykonywaną bądź też przyszłą działalnością opodatkowaną – może mieć miejsce w sytuacji gdy spełnione zostaną dwa warunki:

1) podatnik otrzymał fakturę dokumentującą zakup (bądź fakturę zaliczkową na poczet danego zakupu) oraz

2) w stosunku do nabytych towarów i usług (wpłaconej kwoty zaliczki) po stronie dostawcy powstał obowiązek podatkowy w VAT.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu – gdyby w kwietniu 2015 r. podatnik był już czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT, mógłby odliczyć VAT naliczony z faktury zaliczkowej w rozliczeniu za ten właśnie miesiąc. Wówczas jednak prawa tego nie mógł zrealizować.

Zdaniem redakcji, korzystając z dyspozycji art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, podatnik miał jednak prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktury zaliczkowej w rozliczeniu za czerwiec 2015 r. – łącznie z fakturą końcową dokumentującą nabycie przedmiotowej maszyny.